WAB Update 3: De nieuwe ontslaggrond (‘i-grond’)

Eerder ontbinding mogelijk met de invoering van de WAB? In deze WAB update bespreken we de nieuwe ontslaggrond.

De WAB en de ‘i-grond’

Met de invoering van de WAB komt er een nieuwe ontslaggrond bij. Deze grond moet meer ruimte bieden bij de beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.

Huidig recht – WWZ

Onder het huidige recht is uitsluitend ontbinding van de arbeidsovereenkomst mogelijk wanneer er sprake is van een ‘voldragen’ ontslaggrond. Het bij elkaar optellen van verschillende niet-voldragen ontslaggronden levert geen (gezamenlijke) voldragen ontslaggrond op. De werkgever moet bovendien aantonen dat zij zich echt heeft ingespannen de werknemer te herplaatsen, maar dat dit ondanks deze inspanning niet mogelijk is in de nabije periode. Geen volledige ontslaggrond betekent in principe afwijzing van het ontbindingsverzoek door de rechter.

Dit heeft tot veel discussie geleid. Het leek in de praktijk moeilijker geworden om de arbeidsovereenkomst met een werknemer te beëindigen. Zelfs als een rechter zag dat het voor zowel werkgever als werknemer beter zou zijn om uit elkaar te gaan, had de rechter niet de vrijheid om hiertoe te besluiten, tenzij de ontslaggrond zelf voldragen was.

Werkgevers werden hierdoor nog voorzichtiger met het aangaan van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Dit was juist niet de bedoeling van de WWZ. Dit heeft geresulteerd in de volgende aanpassing per 1 januari 2020.

Nieuw recht – WAB

De rechter krijgt weer iets meer ruimte bij het beëindigen van arbeidsovereenkomsten.

• Er wordt een nieuwe ontslaggrond ingevoerd: de ‘cumulatie-grond’ ook wel: ‘i-grond’;
• Maar er kan een extra transitievergoeding verschuldigd zijn bij het gebruik van deze grond, tot maximaal 50% van de wettelijke transitievergoeding;
• Deze extra transitievergoeding kan ook worden toegekend naast een eventuele billijke vergoeding (in geval van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever).

Mogelijk gevolg van deze nieuwe ontslaggrond is dat de arbeidsovereenkomst eerder wordt ontbonden, maar dat dit wel duurder kan uitvallen. Helemaal nieuw is dit niet. Het doet immers denken aan de correctiefactor van de kantonrechtersformule.

Met de komst van de i-grond en de daaraan gekoppelde verhoogde transitievergoeding heeft de kantonrechter dus weer enig  ‘smeermiddel’. Dit kan worden gebruikt voor situaties waarin er (nog) geen volledig voldragen ontslaggronden zijn, maar de combinatie van de omstandigheden zodanig is dat in redelijkheid niet van de werkgever kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst voort te zetten. De hoogte van de extra transitievergoeding zal waarschijnlijk afhankelijk zijn van de mate waarin de ontslaggronden voldragen zijn. Het is echter de vraag hoe rechters hier straks in de praktijk mee omgaan. Hier zullen wij ongetwijfeld op terugkomen nadat de eerste uitspraken hierover zijn gewezen.

Belangrijk verschil met de kantonrechtersformule is wel dat het smeermiddel van de i-grond gemaximeerd is, en wel tot 50% van de transitievergoeding. In de wetenschap dat de transitievergoeding vaak niet hoog uitpakt, zeker vanaf 2020, is het smeermiddel in de praktijk soms gering. Uiteraard kan de billijke vergoeding als extra smeermiddel worden gehanteerd, maar dat is door rechters niet zomaar in te zetten. Daarvoor is immers ernstige verwijtbaarheid van de werkgever nodig.

Een voorbeeld

Een voorbeeld om een idee te geven bij de nieuwe i-grond.

Een werknemer functioneert onvoldoende maar er is echter nog geen verbetertraject doorlopen.
Als gevolg van de gesprekken over het onvoldoende functioneren en het opstarten van een verbetertraject ontstaat er vervolgens een verstoorde verhouding. Het verbetertraject komt daardoor niet meer van de grond. Er is geen mediation ingezet om de verstoorde verhoudingen te proberen te verbeteren.

Op dit moment (onder de WWZ) betekent dit: geen voldragen d-grond (disfunctioneren) en geen voldragen g-grond (ernstig en duurzame verstoring. Dus geen ontbinding.
Na invoering van de WAB betekent dit: cumulatie ontslaggronden mag en dus is ontbinding een mogelijkheid onder de nieuwe i-grond.

Overgangsregeling?

Vanaf wanneer geldt de nieuwe ontslaggrond?
Vanaf 1 januari 2020. Meer specifiek: voor alle verzoekschriften die op of na 1 januari 2020 zijn ingediend bij de rechtbank.

Maar is deze grond vanaf nu al bruikbaar?

De nieuwe i-grond gaat per 1 januari 2020 officieel van kracht. Het is denkbaar dat de i-grond nu al wordt gebruikt in onderhandelingen over de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Daar waar ontbinding nu wellicht nog niet mogelijk is, kan dat per 1 januari 2020 misschien wel het geval zijn.

Ook adviseren wij werkgevers om nu al nog meer aandacht te hebben voor vastlegging in het dossier. Meer concreet: leg in gevallen van disfunctioneren ook alle mogelijke verstoringen van de verhoudingen vast. Ook als deze verstoringen op zichzelf waarschijnlijk geen basis zullen gaan vormen voor een ontbinding op grond van verstoorde verhoudingen. Die ene ruzie kan mogelijk namelijk net de druppel voor een rechter zijn om (maanden later) wél over te gaan tot ontbinding, op grond van cumulatie.

Wat er voor het overige precies wijzigt aan de transitievergoeding lees je in onze WAB update 2: de transitievergoeding.

Voor vragen over de nieuwe ontslaggrond of andere wijzigingen met de komst van de WAB, neem gerust contact met ons op. Benieuwd wat er nog meer wijzigt onder de WAB? Zie hier onze eerdere update over de ketenregeling en hier onze update over de transitievergoeding per 1 januari 2020.