Op 1 juli 2016 is de Wet Huis voor Klokkenluiders in werking getreden. Per 18 februari 2023 is deze wet gewijzigd en heet deze wet de Wet Bescherming Klokkenluiders. De Wet Bescherming Klokkenluiders komt voort uit een richtlijn van de Europese Unie (Richtlijn (EU) 2019/1937) en vervangt dus de oude Wet Huis voor Klokkenluiders. Wij zetten de belangrijkste wijzigingen voor je op een rijtje.
Aanloop
De richtlijn waar de Wet Bescherming Klokkenluiders uit voortkomt is eind 2019 door de Europese Unie aangenomen. Eigenlijk moest deze richtlijn uiterlijk op 17 december 2021 al worden omgezet in nationale wetgeving. Nederland heeft deze deadline niet gehaald. De Wet Bescherming Klokkenluiders is uiteindelijk pas op 20 december 2022 door de Tweede Kamer aangenomen en is op 24 januari 2023 door de Eerste Kamer als hamerstuk afgedaan en dus zonder plenair debat aangenomen.
De Wet Bescherming Klokkenluiders is per 18 februari 2023 grotendeels in werking getreden. Enkele onderdelen van de Wet Bescherming Klokkenluiders treden later in werking. Het gaat onder andere om de verplichting voor werkgevers om ook meldingen die anoniem zijn in behandeling te nemen. Daar is nog nadere regelgeving voor nodig.
De belangrijkste veranderingen
Wij hebben de belangrijkste wijzigingen als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet Bescherming Klokkenluiders hieronder op een rij gezet:
- De kring van beschermden is uitgebreid
Naast werknemers die een melding van een vermoeden van een misstand doen, worden nu ook anderen die werk-gerelateerde activiteiten verrichten (zoals stagiairs, zzp’ers, vrijwilligers, (onder)aannemers, leveranciers en sollicitanten) beschermd tegen benadeling. Hetzelfde geldt voor degenen die een melder bijstaan en interne onderzoekers van een melding. - De definitie van ‘misstand’ is uitgebreid
Een misstand waarvan melding gemaakt kan worden kan zien op (i) een schending of gevaar voor schending van het Unierecht; of (ii) een handeling of nalatigheid waarbij het maatschappelijk belang in het geding is. - Het verbod op benadeling is uitgebreid
Op grond van de Wet Bescherming Klokkenluiders is elke vorm van benadeling van de melder verboden. Hier valt bijvoorbeeld onder het weigeren van het geven van een referentie, pesten, uitsluiting, dwang, intimidatie of het opnemen van de melder op een zwarte lijst. - Bewijslast verschuift naar de werkgever
Melders die het standpunt innemen dat zij zijn benadeeld vanwege een melding van een vermoeden van een misstand, hoeven dit niet meer zelf aan te tonen. Deze bewijslast verschuift naar de werkgever. De werkgever moet aantonen dat de benadeling niets te maken heeft met de melding. - Direct extern melden is altijd mogelijk
Eerst intern melden houdt de voorkeur, maar een melder kan ook direct extern een melding doen, bijvoorbeeld bij het Huis voor Klokkenluiders of een andere bevoegde instantie. - Er zijn strengere eisen aan de interne meldprocedures
Een melder moet binnen zeven dagen na een melding een ontvangstbevestiging krijgen. Ook moeten werkgevers na een melding binnen maximaal drie maanden informatie aan de melder geven over het verloop van het onderzoek.
Let op!
Grote werkgevers (met meer dan 250 werknemers) moeten per direct voldoen aan de Wet Bescherming Klokkenluiders. Daar komt bij dat bepaalde werkgevers op het gebied van financiële dienstverlening, vervoer of milieu ook per direct moeten voldoen aan de Wet Bescherming Klokkenluiders, ongeacht het aantal werknemers. Werkgevers met 50 tot 249 werknemers moeten uiterlijk 17 december 2023 voldoen aan de Wet Bescherming Klokkenluiders.
Meer weten?
Heb je vragen over de Wet Bescherming Klokkenluiders, of wil je hulp bij het opstellen of aanpassen van een klokkenluidersregeling conform deze nieuwe wet? Wij denken graag met je mee!
