“Zie ik je morgen weer op kantoor?” De status quo vóór en eerlijk gezegd ook weer na corona. Terwijl, zo kopte het FD terecht: Minder reistijd, minder files, meer ruimte om de werkdag zelf in te delen én om tijdens kantooruren een wasje te draaien: over de voordelen van thuiswerken zijn de meeste werkenden het eens. Maar bieden werkgevers deze ruimte ook? Het wetsvoorstel ‘Werken waar je wilt’ lijkt nog altijd relevant. Afgelopen dinsdag, 12 september, vond de plenaire behandeling plaats en op 26 september 2023 wordt over het wetsvoorstel gestemd.
HOE ZIT HET NU?
De huidige wet (Wet flexibel werken) regelt dat als een werknemer zijn/haar arbeidsplaats wil wijzigen:
- de werknemer een verzoek kan indienen bij de werkgever;
- dit verzoek minimaal twee maanden van tevoren dient te worden ingediend;
- onder de voorwaarde dat de werknemer al een half jaar bij deze werkgever heeft gewerkt.
Na indiening van het verzoek moet de werkgever met de werknemer in overleg treden. Uiterlijk een maand voor de beoogde ingangsdatum van het verzoek dient de werkgever schriftelijk te reageren. De werkgever mag op iedere grond het verzoek afwijzen. In tegenstelling tot het verzoek tot aanpassing van arbeidsduur of werktijd, bestaan er geen inhoudelijke criteria op basis waarvan de werkgever een verzoek tot wijziging van de arbeidsplaats wel of niet afwijst. Alleen een ‘duty to consider’ en een schriftelijke terugkoppeling daarvan is voldoende.
LET OP! Deze regeling geldt pas voor werkgevers met 10 of meer werknemers en – spoiler alert – ook het wetsvoorstel zal alleen op werkgevers met deze minimale omvang van toepassing zijn.
WAT REGELT HET WETSVOORSTEL?
Kunnen werknemers een absoluut recht verwachten? Nee. Bovengenoemde procedure tot het doen van een verzoek tot aanpassing van de arbeidsplaats blijft hetzelfde. Alleen de inhoudelijke gronden waarop een werkgever het verzoek mag afwijzen veranderen: het verzoek wordt ingewilligd tenzij redelijkheid en billijkheid zich tegen de aanpassing (waaronder de ingangsdatum en de omvang) verzet. Kortom: ja, tenzij. De werkgever heeft een motiveringsplicht en ook de bewijslast ligt bij de werkgever.
Het wetsvoorstel beoogt een verzoek van een werknemer om de arbeidsplaats te wijzigen op eenzelfde wijze te benaderen als een verzoek tot aanpassing van de arbeidsduur of werktijd: een werkgever willigt het verzoek van de werknemer in, voor zover:
- de gewenste arbeidsplaats binnen de EU is en ofwel (a) het woonadres van de werknemer is ofwel (b) (een van de) werklocaties van de werkgever is; en
- redelijkheid en billijkheid zich daartegen niet verzet.
Wat precies de maatstaf van redelijk en billijkheid inhoudt? Volgens de wetgeschiedenis is dat geen vaststaand criterium. Weten we nu precies hoe het zit? Nee, dat schijft de wet niet voor en zal per situatie verschillen.
In de praktijk betekent dit dat werken vanuit huis naar verwachting makkelijker wordt. Verzoekt een werknemer een andere arbeidsplaats, dan hoeft de werkgever dit verzoek minder snel in te willigen omdat daarvoor de huidige systematiek blijft gelden: de werkgever mag op iedere grond het verzoek afwijzen. Ondanks dat de naam van het wetsvoorstel het doet vermoeden, valt die leuke koffietent om de hoek er dus niet onder.
WAT CREËERT HET WETSVOORSTEL?
Het wetsvoorstel faciliteert een dialoog tussen werkgever en werknemer. De initiatiefnemers willen met het wetsvoorstel sturing geven aan het gesprek tussen de werkgever en werknemer over de mogelijkheden om de arbeidsplaats aan te passen. Op deze manier willen ze maatwerk bieden. Immers, het (kunnen) toekennen van een aanpassing van de arbeidsplaats is sterk afhankelijk van de type werkzaamheden van de werknemer en de impact van de aanpassing op die werkzaamheden. Ook de relevante sector, functie, opleiding en leeftijd kunnen een rol spelen.
EN NU?
Het is nog even afwachten wat de Eerste Kamer zal beslissen. Heeft jouw bedrijf in de tussentijd een verzoek van een werknemer binnen gekregen of is jouw bedrijf in het kader van employer branding van plan werknemers hier actief over te informeren? De advocaten van Workx denken graag met je mee.
UPDATE 26 SEPTEMBER 2023:
Op 26 september 2023 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel ‘Wet werken waar je wilt’ verworpen (zie link). Waarom?
- twijfelachtige nut & noodzaak;
- onnodige regeldruk voor werkgevers;
- overleg over thuiswerken dient plaats te vinden tussen werkgever en werknemer (en ondernemingsraden / vakbonden).
