De maanden april, mei en juni zijn traditiegetrouw rijk aan officiële feestdagen. Dit jaar was 5 mei – Bevrijdingsdag – voor veel werknemers bovendien een vrije dag, omdat 2025 een lustrumjaar is. In veel cao’s en arbeidsovereenkomsten is namelijk afgesproken dat werknemers eens per vijf jaar op 5 mei vrij zijn.Veel werknemers genieten van deze vrije dagen, maar door de toenemende culturele diversiteit op de werkvloer groeit ook de behoefte om bijvoorbeeld christelijke feestdagen in te ruilen voor andere feestdagen. In dit kader komt de discussie op over het ruilen van diversiteitsdagen met feestdagen. Sommige werknemers willen bijvoorbeeld liever een vrije dag tijdens het Suikerfeest, Keti Koti of Diwali.
In hoeverre hebben werknemers ‘recht’ op een vrije dag op een officieel erkende feestdag? En in hoeverre is het mogelijk om officieel erkende feestdagen te ruilen voor andere feestdagen?
Feestdagen: ‘recht’ op een vrije dag?
De Nederlandse overheid erkent negen dagen per jaar als officiële feestdag, waaronder Nieuwjaarsdag, Koningsdag en Eerste Kerstdag. Een erkende feestdag, betekent echter niet automatisch dat alle werknemers ook vrij zijn. Of werknemers daadwerkelijk vrij zijn, is afhankelijk van de afspraken in de toepasselijke cao, de individuele arbeidsovereenkomst of het personeelshandboek. Voor werkgevers kan dit dus ruimte bieden om een beleid te ontwikkelen dat aansluit op de diversiteit van het personeelsbestand.
Wat zijn diversiteitsdagen?
Om zo’n beleid te ontwikkelen dat aansluit op de diversiteit van het personeelsbestand, nemen steeds meer organisaties zogenaamde diversiteitsdagen op in hun arbeidsvoorwaardenpakket. Werknemers kunnen dan een erkende feestdag ruilen voor een andere dag die voor hen persoonlijk of cultureel gezien van belang is. Zo ontstaat er ruimte voor inclusiviteit, zonder dat dit leidt tot extra verlofdagen.
Diversiteitsdagen invoeren? Let hierop:
Het invoeren van diversiteitsdagen is een waardevolle stap naar een inclusievere organisatiecultuur. Tegelijkertijd vraagt het om zorgvuldige keuzes en heldere afspraken. Enkele aandachtspunten:
- Check de arbeidsovereenkomst en cao: Voordat je iets regelt over feestdagen, kijk altijd eerst wat daarover al is vastgelegd in de arbeidsovereenkomst of cao. Zo voorkom je strijd met bestaande afspraken over werktijden, roosters of verlof.
- Maak afspraken duidelijk: Leg duidelijk vast welke feestdagen ingeruild mogen worden en welke alternatieven mogelijk zijn, zoals het Suikerfeest of Keti Koti. Bepaal ook of de werknemer hier zelf voor mag kiezen, of dat dit in overleg met de werkgever gebeurt.
- Zorg voor gelijke behandeling: Zorg dat het beleid rond ruilbare feestdagen voor iedereen toegankelijk is, ongeacht religie of achtergrond. Voorkom dat het beleid als oneerlijk of bevooroordeeld wordt ervaren.
- Planning en bezetting: Houd bij het toestaan van ruildagen rekening met de personeelsplanning. Regel aanvraagtermijnen en stel eventueel grenzen per afdeling om de continuïteit van het werk te waarborgen.
- Leg het goed vast: Neem de afspraken op in het personeelshandboek of arbeidsreglement. Omschrijf daarin duidelijk het doel van de regeling, de procedure en eventuele uitzonderingen.
- Betrek de ondernemingsraad: Als je organisatie een OR heeft, dan is het belangrijk om te weten dat voor de invoer van diversiteitsdagen mogelijk instemming van de OR vereist is. Op grond van artikel 27 lid 1 onderdeel b van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) heeft de OR instemmingsrecht bij voorgenomen besluiten over het wijziging, vaststellen of intrekken van arbeids- en rusttijdenregelingen of vakantieregelingen. Gaat het voorgenomen besluit om een wijziging van de vakantieregeling, bijvoorbeeld de manier waarop vakantiedagen worden opgenomen of de periode waarin dat kan, dan kan dit dus instemmingsplichtig zijn. Indien hier twijfel over bestaat, neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen u daar graag verder mee.
Conclusie
Werknemers hebben niet automatisch recht op een vrije dag op een officieel erkende feestdag – dat hangt af van de cao of arbeidsovereenkomst. Werkgevers kunnen afspraken maken die beter aansluiten bij de samenstelling van het personeelsbestand. Het ruilen van erkende feestdagen voor persoonlijk betekenisvolle feestdagen zoals het Suikerfeest of Keti Koti is dus mogelijk, mits goed geregeld.
Steeds meer organisaties kiezen voor diversiteitsdagen als vorm van maatwerk. Met duidelijke afspraken, heldere communicatie en betrokkenheid van de OR kan dit bijdragen aan een inclusieve en toekomstgerichte werkcultuur.
Heb je vragen over het aanbieden van diversiteitsdagen? Neem dan gerust contact met ons op!
