Het wetsvoorstel verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (“VBAR”) wordt steeds concreter. Zo heeft de internetconsultatie over dit wetsvoorstel plaatsgevonden en heeft de Raad van State op 11 november 2024 een kritisch advies over het wetsvoorstel uitgebracht. Als uitgangspunt wordt nog steeds genomen dat dit wetsvoorstel vanaf 1 januari 2026 in werking zal treden. Maar wat houdt dit wetsvoorstel precies in en zal dit de praktijk wezenlijk gaan veranderen?
Voor een uitleg over het begrip schijnzelfstandigheid en hoe de Belastingdienst hierop zal gaan controleren vanaf 1 januari 2025, kunt u hier ons websiteartikel lezen over dit onderwerp.
Nieuwe manier van kwalificeren
Op dit moment dient een arbeidsrelatie te worden gekwalificeerd op basis van gezichtspunten die door de Hoge Raad zijn geformuleerd in het Deliveroo arrest. Lees ons volledige websiteartikel over de Deliveroo-uitspraak hier. De rechter zal al deze gezichtspunten in onderlinge samenhang toetsen.
Het kabinet wil meer duidelijk creëren omtrent de kwalificatie van een arbeidsrelatie. De VBAR moet deze duidelijkheid gaan geven. Volgens de VBAR moet op een meer wiskundige manier naar de kwalificatie van de arbeidsrelatie worden gekeken. De werknemer wordt aangegeven met de letter W. Kenmerken van een werknemer zijn bijvoorbeeld: (i) de werkgever geeft opdrachten en controleert het werk van de werknemer en (ii) het werk is structureel van aard. De zelfstandige wordt aangeduid met de letter Z. Kenmerken van een zelfstandige zijn bijvoorbeeld (i) zelf verantwoordelijk zijn voor te gebruiken materialen, (ii) specifieke kennis waarvoor je wordt ingehuurd en (iii) het dragen van financiële risico’s. Als de werkende aan meer kenmerken van Z voldoet, ben je een zelfstandige. Zijn er meer W-kenmerken, dan is de werkende een werknemer.
Wanneer beide groepen even groot zijn, kijkt de rechter naar extra kenmerken, aangeduid met OP. Deze kenmerken zijn bijvoorbeeld: (i) werken voor meerdere opdrachtgevers, (ii) investeringen doen in je eigen bedrijf en (iii) administratief handelen als zelfstandige (bv. ingeschreven staan bij de KvK en facturen sturen). Het kabinet moet nog verder uitwerken wanneer precies sprake is van een evenwicht tussen de W- en Z-kenmerken en wanneer de OP-kenmerken dus ook van toepassing zijn.
Zie hieronder een overzicht waarin de hiervoor besproken letters grafisch worden weergegeven.
Rechtsvermoeden
De VBAR bevat daarnaast een rechtsvermoeden op basis van een uurtarief. Indien je minder dan (voor nu vastgesteld op) EUR 33 per uur verdient, kun je een beroep doen op het rechtsvermoeden. Het enige dat je dan als werkende hoeft te bewijzen is dat je minder verdient dan EUR 33 per uur. Het is vervolgens aan de werkgever om te bewijzen dat geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dit rechtsvermoeden kan alleen door de werkende worden ingeroepen. De Belastingdienst of een vakbond kan dus geen beroep doen op het rechtsvermoeden.
Advies Raad van State
Op 11 november 2024 heeft de Raad van State advies uitgebracht over de VBAR. De Raad van State is kritisch op het wetsvoorstel en merkt hierbij op dat het een beperkte bijdrage zal leveren aan de aanpak van schijnzelfstandigheid. De Raad van State geeft hiervoor als reden dat het voorstel vooral het geldende recht, wat is ingevuld door jurisprudentie, codificeert. Daarnaast waarschuwt de Raad van State dat een sterke toename in het aantal kwalificaties van zzp-relaties als arbeidsovereenkomst ingrijpende gevolgen kan hebben voor werkgevers en pensioenfondsen. De Raad van State adviseert de regering om hier meer aandacht aan te besteden.
Conclusie
Het is nog maar de vraag of dit wetsvoorstel voor een verheldering zal zorgen. Het is nu aan de huidige minister van SZW om te beslissen of hij het wetsvoorstel wil aanpassen. Vervolgens kan hij het wetsvoorstel voor behandeling naar de Tweede Kamer sturen waarna het wetsvoorstel ook nog door de Eerste Kamer moet worden goedgekeurd. Of de deadline van 1 januari 2026 zal worden gehaald, valt dus nog maar te bezien.
Meer tips of advies nodig? Wij denken graag mee. Neem contact met ons op!
